Omwonenden willen zich gehoord voelen

‘Voedsel uit eigen tuin is nu gezondheidsrisico geworden’

LEESTIP!
Op 27 maart stond deze opmerkelijke opinie in het DvhN van Pieter van Dijk uit Dwingeloo.

Pieter van Dijk kan zich niet vinden in het verslag in deze krant van de ‘bollensessie’ in Assen: ‘Luisteren naar burgers betekent niet dat zij zich ook gehoord voelen.’

Het artikel over de ‘bollensessie’ in het Provinciehuis van Assen op 13 maart 2024 vond ik tendentieus en doet geen recht aan de problematiek (‘De kloof wordt steeds íets kleiner’, DVHN , 15-03).

Er staat onder meer: de autoriteiten (LNV en Ctgb) ‘hielden zich kranig staande in het hol van de leeuw’’ dat ‘voor een overgroot deel bestond uit het burgerinitiatief Meten =Weten en sympathisanten’, voor wie ‘elk druppel ‘gif’ er eentje te veel [was], wat voor stappen de telers ook van plan waren te zetten.’

‘Sprekers [LNV en Ctgb] voelden zich vooraf niet honderd procent veilig’. En: de antwoorden van LNV en Ctgb op bezorgde vragen uit de zaal ‘werden zorgvuldig geformuleerd, met alle beleids- en toetsingskaders ondersteund. Maar de wereld van de tegenstanders wilde slechts één antwoord horen: dat chemische stoffen binnenkort verleden tijd zullen zijn.’

Het is jammer dat de betreffende journalist de bezorgde omwonenden op deze manier wegzet als onredelijke, gevaarlijke mensen tegenover een overheid die toch heel redelijk blijft.

De omwonenden maken zich niet voor niets ernstig zorgen over het veelvuldig gebruik van pesticides in de bollenteelt en vinden al vele jaren een overheid tegenover zich die daar niet eens naar wíl luisteren. Van een verslaggever uit het Noorden zou je dan direct een alerte houding verwachten.

Geen woord over de tegenstrijdigheid in het Ctgb-verhaal dat het voorzorgsprincipe wordt gehanteerd, maar dat tegelijkertijd de modellen inderdaad nog geen rekening houden met neurodegeneratieve effecten van pesticides en dat nog niet alle kennis beschikbaar is over bijvoorbeeld de (lange termijn) risico’s van stapeling en van cocktails en van verspreiding via de lucht en via grond- en oppervlaktewater.

Het voorzorgsprincipe legt de bewijslast echter andersom: als niet onomstotelijk vaststaat dat een middel veilig is en er tegelijkertijd aanwijzingen zijn over de onveiligheid van een middel (of stapeling/combinaties van middelen), dan moet je het middel niet toestaan! Maar het Ctgb houdt vast aan haar modellen – al zouden we met bosjes tegelijk omvallen. Er is genoeg wetenschappelijk onderbouwde twijfel en neuroloog Bas Bloem waarschuwt niet voor niets al heel lang luid en duidelijk over de gevaren van pesticides en het risico op de ziekte van Parkinson. Ctgb én LNV belijden met de mond dat ze hiernaar luisteren, maar blijven handelen ten gunste van de fabrikanten.

Het Ctgb zegt de veiligheid voor mens, dier en milieu te garanderen, maar zegt tegelijkertijd geen garanties te kúnnen geven. Dat de Nederlandse toelating de strengste is van de hele wereld zegt niets over veiligheid. En is een stelling van het Ctgb die nogal haaks staat op de populariteit van Ctgb onder fabrikanten. Dit alleen al maakt het Ctgb ongeloofwaardig.

Als het allemaal zo veilig is als Ctgb en LNV beweren, waarom adviseert de GGD dan bewoners om tijdens het spuiten van bestrijdingsmiddelen ramen en deuren te sluiten, kinderen, wasgoed en huisdieren naar binnen te halen, schoenen uit te doen en groente uit de moestuin extra goed te wassen?

Dat is niet een goed bedoeld advies maar compleet strijdig met de sussende woorden van Ctgb en LNV. Voedsel uit je eigen moestuin en nu ook de eieren van hobbykippen zijn door de verspreiding van het landbouwgif gezondheidsrisico’s geworden, maar volgens de overheid is alles veilig. Van een journalist mag je aandacht hiervoor verwachten. Zeker als je weet dat het Ctgb al beschuldigd is van gesjoemel met normoverschrijdingen en het gebruik van verouderde modellen, het RIVM eerder heeft geadviseerd de toelatingsprocedure aan te passen én dat de Gezondheidsraad heeft geadviseerd om het voorzorgsprincipe daadwerkelijk toe te passen.

Hetzelfde geldt voor de LNV. Waarom stond VWS daar niet – het gaat toch (ook) om gezondheid? En waarom wordt er geen toezicht gehouden op normoverschrijdingen? Nu is er weer een nieuw gifschandaal in de Noord-Hollandse bollenteelt en waarom zou dat in Drenthe anders zijn?

Waarom hoeft het bollenafval na de oogst niet meer direct te worden opgeruimd, terwijl bekend is dat de schimmel Aspergillus Fumigatus hierdoor resistent is geworden? Met alle dodelijke gevolgen waarvoor artsen al veel langer waarschuwen. De journalist had dit kunnen weten en kunnen aanvoelen dat ‘luisteren naar burgers’ nog niet betekent dat burgers zich ook gehoord voelen. Het LNV voelt dit niet aan. Kent het rapport Uitgesproken! (2019) blijkbaar niet en heeft zich dus slecht voorbereid in het hol van de leeuw gewaagd. De journalist had dit kunnen oppakken; dan had hij de bezorgde omwonenden niet zo in het verdomhoekje gezet.

Dan had hij laten meewegen dat omwonenden zich al vele jaren ‘niet honderd procent veilig’ meer voelen in het ooit prachtige essenlandschap, door vele generaties boeren vruchtbaar gemaakt. Een gebied dat slechts in enkele jaren door hebzucht van enkelen en met steun van de overheid is verziekt.

En dan heb ik het nog niet eens over de vele ‘gifmeren’ die door de lelieteelt op de essen zijn ontstaan omdat de aangestampte levenloze aarde geen regen meer kan absorberen. Noem dat niet opeens ‘geplande inundatie’, het is gewoon verkrachting van de essen en het is verbijsterend dat de echte boeren dit stilzwijgend accepteren.

Ik hoop dat dit verandert en dat boeren én burgers van Westerveld en Drenthe weer trots zullen zijn op het mooie, gifvrije boerenland. Dat was ook de oproep van M=W aan het slot van de avond. Maar de overheid moet dan wel lef tonen en het niet blijven afschuiven op telers en omwonenden. Misschien kan het geld dat nu weggegooid wordt aan pesticides en de toelating daarvan worden vrijgemaakt voor de transitie naar duurzame landbouw waar ook de KAVB aan refereerde.

Pieter van Dijk uit Dwingeloo is

socioloog 

‘Waarom het advies om tijdens het spuiten ramen te sluiten?’