Bestuurlijke laksheid maakt een schimmelinfectie dodelijk

Afdekplicht bollenafval komt te vervallen

Al meer dan 20 jaar is bekend dat in de landbouw gebruikte bestrijdingsmiddelen (azolen) oorzaak zijn van een toenemende resistentie van de schimmel Aspergillus fumigatus. Twee jaar geleden kwam het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) daarom met een protocol hoe om te gaan met composthopen in de bollenteelt. Maar nu al concludeert het Ctgb dat een effectieve aanpak van azolenresistente Aspergillus fumigatus eigenlijk niet meer mogelijk is nu deze resistente schimmel zich zo wijd verspreid en aangepast heeft. Bovendien wordt het protocol volgens de NVWA slecht nageleefd. Meten=Weten is verbijsterd. Lees hier een overzicht van 25 jaar falend overheids- en Ctgb-beleid.

Oorzaak

In een brief aan minister Adema van LNV zegt het Ctgb dat het probleem is ontstaan door met name het brede gebruik van vergelijkbare stoffen met hetzelfde werkingsmechanismen voor zowel geneesmiddelen als andere doeleinden zoals gewasbeschermingsmiddelen. Oftewel: De schimmel werd resistent door azolen die in de landbouw (vooral bollenteelt) rijkelijk gebruikt worden en is nu ook resistent is voor geneesmiddelen tegen schimmelinfecties.

Lakse houding Ctgb en ministerie LNV

Het Ctgb en het ministerie van LNV hebben hierin kilo’s boter op het hoofd. Al 25 jaar wordt er door medici en wetenschappers gewaarschuwd voor resistentie van Aspergillus fumigatus. In 1998 werd de eerste azoolresistente schimmel aangetroffen bij een Nederlandse patiënt. In 2002 verschijnt een artikel in Journal of clinical microbiology van de America society of microbiology. Daarna volgen veel alarmerende artikelen zoals in Medisch Contact, in Foodlog waar adviseurs van CLM al in 2013 resistente schimmels een tikkende tijdbom noemen en uitzendingen als EenVandaag. Overal wordt gewaarschuwd voor de gevolgen van ongeremd azolen gebruik.

In 2010 komt de NOS met een item:  Doden door agressieve infecties met resistente schimmels

In 2013 wordt een motie van de PvdD aangenomen om vijf fungiciden van de markt te halen m.b.t resistente schimmels. Twee van deze stoffen zijn inmiddels van de markt gehaald (2019 en 2020).

Een motie voor een Plan van Aanpak om gebruik van azolen terug te dringen werd ook ingediend maar verworpen.

In 2017 waarschuwen Ierse wetenschappers tegen het planten van Nederlandse tulpen- of narcissenbollen bij zorginstellingen of bij mensen met een verzwakt immuunsysteem. In 5 van de 6 uit Nederland geïmporteerde tulpenbollenpakketten bleken A. fumigatus-schimmels mee te reizen die resistent waren tegen de gebruikelijke schimmelmedicijnen.

In 2018 verschijnt er een artikel in Medisch Contact en een indringende uitzending van EenVandaag

En nog komen het Ctgb en het ministerie van LNV niet in actie!
Totdat tijdens de Covid-pandemie blijkt dat veel patiënten op de ic’s van ziekenhuizen overlijden aan een onbehandelbare aspergillus infectie. Toen pas, in 2020 kwam er beweging.

Meten=Weten stuurt brandbrief
Ook Meten=Weten luidt al jaren de noodklok over de ‘porriehopen’ die her en der in het najaar op akkers liggen, soms nog geen 50 meter van bewoning. We nemen in 2019 een monster van een porriehoop en vinden een onthutsende hoeveelheid azolen waaronder 1146 microgram tebuconazool, een van de azolen die een meerderheid van de Kamer al in 2013 van de markt wilde hebben. Meten=Weten stuurt 7 februari 2021 een brandbrief naar de minister van Medische Zorg.

Protocol
24 februari 2021 kondigt het Ctgb aan dat na goed overleg met de bloembollensector en toelatingshouders een protocol tot stand is gekomen. ‘Zij nemen hun verantwoordelijkheid in het terugdringen van het risico’, meldt het college. Let wel: dat is dus dezelfde sector die volgens de NVWA het protocol slecht naleefde.

Schokkend was de uitzending van EenVandaag op 30 november 2022 over deze gevaren, waarbij minister Kuipers vertelde dat hij geen actie onderneemt omdat ook de voedselzekerheid en -veiligheid gewaarborgd dienen te blijven.  Lees ook foodlog.

Conclusie van Meten=Weten

• Het ministerie van LNV en het Ctgb hebben te lang gewacht met het nemen van daadkrachtige actie. Economische belangen gingen steeds voor volksgezondheid
• Het Ctgb heeft lang gepolderd met de sector en de toelatingshouders voor een breed gedragen oplossing maar had zelf veel stringentere maatregelen al veel eerder moeten invoeren. Het Ctgb  behoort geen belangenafweging te maken maar  volksgezondheid als eerste prioriteit te bewaken.
• Wetende dat azolen toegepast in de landbouw resistenties bij Aspergillus fumigatus ontwikkelt en zelfs doden veroorzaakt, kunnen we niet anders concluderen, dan dat het Ctgb de Europese wetgeving aan haar laars lapt. Verordening EC 1107/2009 artikel 4, lid 3 (b)  eist dat een gewasbeschermingsmiddel geen onmiddellijk of uitgesteld schadelijk effect op de gezondheid van de mens mag hebben met inbegrip van kwetsbare groepen.
• Het enige juiste besluit dat het Ctgb nu nog kan nemen is vanuit het voorzorgsprincipe een algeheel verbod op azolen, met uitzondering van geneesmiddelen.

---

Foto compostbult Geeuwenbrug 2019 Meten=Weten