Politiek is geen hogere wiskunde of een wetenschap
Joke Kolthoff is als vrijwilliger actief bij de werkgroep Politiek van Meten=Weten. Hieronder lees je haar ervaring.
Er is in de politiek geen absolute waarheid. Het gaat om polderen en compromissen sluiten. Het gaat om het spel en de knikkers. Voor mij gaat het vooral om psychologisch inzicht, het volgen van de processen, ontdekken van bewegingen en proberen de samenhang te zien. Het is ook super belangrijk om te snappen wat partijen beweegt tot hun overtuigingen. Ik zie en hoor in debatten vaak de stem van de agrarisch netwerken bij sommige partijen.
Ons/ jullie probleem is dat we in de verkeerde hoek zitten, qua netwerken, qua overtuigingen. Verder zijn we niet erg in voor compromissen maar willen we gewoon ultieme maatregelen. En we denken dat we op basis van alleen argumenten en onderzoek ons gelijk kunnen krijgen. Vergeet het maar.
Europa
De veelbelovende Green deal ( 2019) met een reductie van bestrijdingsmiddelen tot 50% in 2030 is van tafel, afgezwakt.
Nederland
We hadden een minister -Schouten tot 2022- die weliswaar heel voorzichtig was, typerend voor de CU, maar wel een beweging in gang heeft gezet. De toekomstvisie gewasbeschermingsmiddelen 2030 waarbij het doel was, emissies terug brengen tot nagenoeg 0. Dat programma loopt nog. Het is mij niet duidelijk hoe het zit met de resultaten. Duurzame Bollenteelt Drenthe viel onder dat programma en het grote manco van het eindrapport is dat het niet transparant en concreet is. We hebben daarover verschillende mails van leden binnengekregen. We hadden een Kamer commissie met een aantal actieve partijen op het onderwerp bestrijdingsmiddelen. ( SP/ D66/ PvdA/ GL/ CU1/2) Het ministerie heette LNV, met Natuur op 2.
Even vooruit in de tijd. We hebben nu een demissionair BBB minister die vooral op de rem trapt, uitstelt, een groot vertrouwen heeft in innovatie en niet te vergeten in het Ctgb. De samenstelling van Kamercommissie is rechtser geworden. (SP onzichtbaar, PvdA en GL met één vertegenwoordiger). Het ministerie LVVN heeft in de naam Natuur achteraan gezet. Het zijn maar letters, maar het is wel symbolisch. Gezondheid was en is niet het hoofonderwerp in dit ministerie. Staatssecretaris Karremans vond alle onderzoeken tot nu anekdotisch bewijs. Misschien dat het laatste onderzoek over glyfosaat en kanker wel iets in beweging zet.
Toch is het ondertussen in de verschillende bestuurslagen doorgedrongen dat we met een groot probleem zitten. Dankzij de rechtszaken, ondersteund door de metingen, maar ook door een groeiend verzet op meerdere plekken in Nederland. We krijgen mails uit bijna alle provincies. Brabant bijvoorbeeld. Een grote provincie met veel zandgrond en een gigantisch krimpende veehouderij. Daar komt akkerbouw voor terug. Leliebollen zijn lucratief voor boeren die hun grond verpachten en voor telers die in de traditionele bollenstreek tegen hun grenzen aanlopen. Hetzelfde hoor ik uit Overijssel.
We hebben de Minister en Tweede Kamer hier al in 2022 voor gewaarschuwd.
Het antwoord: het is onwenselijk als veeteelt op de zandgronden wordt vervangen door (tijdelijke) uitspoelingsgevoelige gewassen die veel water en/of gewasbeschermingsmiddelen vragen, zoals lelies. Opgenomen in het Nationaal Programma Landelijk Gebied dat ondertussen is gesneuveld.
Provincies
We weten dat de BBB het goed heeft gedaan bij de laatste provinciale verkiezingen. Ik probeer vooral Drenthe, Friesland en Overijssel te volgen.
In Drenthe voerde tot en met 2 april 2025 (uitspraak Raad van State) de ontkenning en het verzet om iets te doen, de boventoon. De projecten, Duurzame Bollenteelt Drenthe, de Drentse lelie waren de oplossing voor het probleem. De overmacht in de Staten van BBB, gesteund door CDA, VVD, PVV, maakt het voor de andere partijen heel lastig om iets voor elkaar te krijgen.
Je ziet in Drenthe, maar ook in Friesland heel sterk de kracht, zo je wil macht van de agrarische netwerken en historische verhoudingen. Drenthe heeft een aanpak geformuleerd om gefaseerd en beperkt uitvoering te geven aan de uitspraak van de Raad van State.
In Overijssel heeft de provincie aangegeven om de provinciale beleidskeuzes onder de loep te nemen. Frans, Guido en ik zijn als een van de betrokken partners bij een paar bijeenkomsten aanwezig geweest. Wat opviel dat de Gedeputeerde in eerste instantie aangaf dat handhaving niet realistisch was, (dat was nog voor de uitspraak RvS), de aanwezige gemeenten zeiden dat ze met de handen in het haar zaten en dat de vertegenwoordiger van het Waterschap vooral herhaalde dat het consumentengedrag nog moest verbeteren.
Gemeenten
Westerveld is de gemeente met de meeste reuring. Toch heeft deze gemeente niet grootste areaal in Drenthe, dat is Midden-Drenthe. Daar is het redelijk stil. Onlangs is in de gemeenteraad van Westerveld na een heel lang proces een motie unaniem aangenomen om een tijdelijke beperking voor de sierteelt te onderzoeken. Voor nu het maximaal haalbare. Maar daar zal niet iedereen het mee eens zijn. Er zijn twee situaties bepalend geweest om tot deze motie te komen. Ten eerste, de situatie in Diever vorig jaar. Pioenrozen dicht bij een school, kinderopvang enz. Ten tweede de rechtelijke uitspraak inzake Boterveen.
Ik weet van twee gemeenten waar geen sierteelt of bollenteelt is toegestaan. Haaksbergen en Opsterland.
In Lochem is een motie aangenomen om sierteelt te verbieden, in Hof van Twente wordt deze optie onderzocht. In Weststellingwerf (Fryslan) gaat het om de keus voor vergunningplicht voor nieuwe teelten of sierteeltvrije zones (50 m) eveneens voor nieuwe teelten. De wethouder wil de drie huidige telers niet in dat plan meenemen. Eenzelfde soort verhaal ligt er in de Fryske Marren.
Vooralsnog gaat het om moties, plannen, onderzoeken. Niet om duidelijke richtlijnen.
Sommige gemeenten kiezen voor een boterzacht convenant. Daarbij ligt de nadruk op de communicatie en goede bedoelingen. Hardenberg bijv. Ik ken ook een voorbeeld dat omwonenden onder begeleiding van een mediator tot afspraken met een teler zijn gekomen.
Mijn oproep
Volg je lokale en provinciale politiek. Probeer aandacht te vragen voor het onderwerp. Spreek in, schrijf brieven, benader politici. Daar zitten ze voor. Zorg er wel voor dat je je baseert op feiten, emotie helpt, maar moet niet de hoofdzaak zijn. Als je de weg opgaat van een convenant, zorg ervoor dat er concrete, afrekenbare resultaten in komen te staan.
Ik probeer zo veel mogelijk politieke beleidsstukken bij te houden en maak daar wekelijks een overzicht van. Als je belangstelling hebt voor dit overzicht hoor ik dat graag. Ook worden we graag geïnformeerd over ontwikkelingen in jouw gemeente.
